Geri Bildirim Nasıl Kapanır? Psikolojik Bir Analiz
Bir psikolog olarak, insan davranışlarını gözlemlediğimde sürekli şu soruyu sorarım: “Bir insan neden bir noktada, geri bildirime karşı kapalı hale gelir?” Geri bildirim almak, gelişim ve değişim için kritik bir süreçtir, ancak bazen bu süreç istenmeyen bir hal alabilir. İnsanlar geri bildirim aldıklarında, bazen savunmaya geçer, reddeder ya da duygusal olarak uzaklaşırlar. Bu durum, sadece bireysel düzeyde değil, aynı zamanda toplumsal ilişkilerde de sorun yaratabilir. Peki, geri bildirim nasıl kapanır? İnsanlar neden geri bildirime karşı kapanır? Bu yazıda, bilişsel, duygusal ve sosyal psikoloji perspektiflerinden geri bildirim süreçlerini inceleyecek, bu durumu anlamamıza yardımcı olacak psikolojik faktörleri keşfedeceğiz.
Bilişsel Psikoloji ve Geri Bildirimi Kapanma Süreci
Bilişsel psikoloji, insanların bilgi işleme süreçlerini ve bu süreçlerin davranışlarını nasıl şekillendirdiğini inceler. Geri bildirim almak, genellikle kişinin düşünsel süreçlerinde bir değişiklik yaratır. Ancak, bazen bu değişiklik, kişinin mevcut inançları ve dünya görüşüyle çatışabilir. Bu durumda, kişi savunmaya geçebilir veya geri bildirimi reddedebilir.
Bir birey, kendisiyle ilgili olumsuz bir geri bildirim aldığında, bu geri bildirim, kişinin özsaygısını tehdit edebilir. İnsanlar, genellikle kendilerini olumlu bir ışık altında görmeyi tercih ederler ve bu nedenle olumsuz geri bildirimle karşılaştıklarında, bu geri bildirimi “görmeme” eğilimindedirler. Bu, bir tür bilişsel disonans (cognitive dissonance) yaratır: Kişinin mevcut düşünce yapısı ve aldığı geri bildirim arasındaki uyumsuzluk. Bu uyumsuzluğu azaltmak için kişi, geri bildirimi reddederek ya da dışsal faktörlere yükleyerek kendi zihinsel dengesini korumaya çalışır.
Bilişsel psikolojinin perspektifinden bakıldığında, geri bildirimi reddetmek, bir tür savunma mekanizması olarak görülür. Birey, kendi düşünce ve inanç sistemine zarar verecek bir geri bildirimi kabul etmek yerine, bunu dışlar ve kendi zihinsel dengesini korur. Bu, bazen bilinçli olmasa da, kişinin daha az rahatsız edici bir çözüm bulma arayışının bir göstergesidir.
Duygusal Psikoloji ve Geri Bildirimi Kapanma Süreci
Duygusal psikoloji, duyguların insanların davranışlarını nasıl şekillendirdiğini inceler. Geri bildirim almak, özellikle olumsuz olduğunda, duygusal bir tepkiye yol açabilir. Bu tepki, çoğu zaman kaygı, utanç veya öfke gibi duygulara dönüşebilir. İnsanlar, bu tür duygusal yüklerden kaçınmak için geri bildirimle yüzleşmekten kaçınabilirler.
Birçok insan, eleştiriye karşı oldukça hassastır. Özellikle geçmişte eleştirilen ya da olumsuz geri bildirimlerle karşılaşan bir kişi, bu tür durumlara karşı savunma mekanizmalarını devreye sokabilir. Olumsuz bir geri bildirim, kişinin kendilik algısını tehdit edebilir ve bu da güçlü bir duygusal tepki yaratır. Utanç, bu duygusal tepkiyi tetikleyebilir ve kişinin, geri bildirimi “kapatma” yoluna gitmesine neden olabilir. Çünkü utanç duygusu, kişiyi sosyal olarak dışlanmış ya da yetersiz hissettirebilir.
Duygusal olarak geri bildirim almaktan kaçınmanın bir başka nedeni de kaygıdır. İnsanlar, eleştirinin gelecekteki sosyal ilişkilerini etkilemesinden korkarak, geri bildirimden kaçınabilirler. Bu kaygı, kişiyi olumsuz bir geri bildirimi sürekli ertelemeye ya da tamamen reddetmeye yönlendirebilir. Kişinin kendi duygusal güvenliği, her şeyin önünde gelir. Bu nedenle, olumsuz geri bildirim, duygusal olarak tehditkar görülebilir ve buna karşı kapanma eğilimi olabilir.
Sosyal Psikoloji ve Geri Bildirimi Kapanma Süreci
Sosyal psikoloji, insanların toplumsal etkileşimlerdeki davranışlarını ve bu etkileşimlerin bireysel psikoloji üzerindeki etkilerini inceler. Geri bildirim, sosyal bağlamda da oldukça önemli bir yer tutar. İnsanlar, çevrelerinden aldıkları geri bildirimleri, yalnızca kişisel gelişimleri için değil, toplumsal rollerini ve kimliklerini de yeniden inşa etmek için kullanırlar. Ancak, toplumsal baskılar ve normlar, geri bildirim süreçlerini daha karmaşık hale getirebilir.
Bir grup ya da toplum içinde, kişisel ya da profesyonel düzeyde verilen geri bildirim, bireylerin toplumsal kabulünü ya da reddini etkileyebilir. Eğer bir kişi, aldığı geri bildirim nedeniyle toplumda dışlanmaktan ya da olumsuz bir şekilde etiketlenmekten korkarsa, bu, geri bildirimle yüzleşmesini engelleyebilir. Bu durumda, kişi, toplumsal kabulü kaybetmekten korkarak, geri bildirimle ilgili duygusal bir mesafe yaratabilir. Toplumsal bağlamda, geri bildirimin kapanması, çoğu zaman toplumsal kimlik ve aidiyet duygusunun korunması için bir savunma mekanizması olarak işlev görür.
Sosyal psikolojinin bakış açısına göre, insanlar çevrelerinden aldıkları geri bildirimle yalnızca bireysel kimliklerini değil, aynı zamanda toplumsal rolleriyle de bağlantılı olarak kendilerini şekillendirirler. Geri bildirim, bu bağlamda sosyal ilişkilerin yeniden yapılandırılmasında kritik bir araçtır, ancak bu geri bildirim olumsuz olduğunda, birey kendini sosyal açıdan tehdit altında hissedebilir ve buna karşı kapanma eğilimi gösterebilir.
Sonsöz: Kapanmanın Psikolojik Temelleri
Geri bildirim, bireylerin kendilerini ve dünyayı anlamaları için önemli bir araçtır. Ancak bu süreç, bilişsel, duygusal ve sosyal psikolojik dinamikler tarafından şekillendirilir. Bilişsel olarak, geri bildirim, inanç ve düşünce yapılarımızla çatışabilir. Duygusal olarak, utanç ve kaygı gibi güçlü hisler, geri bildirimin kapanmasına neden olabilir. Sosyal bağlamda ise, toplumsal kabul korkusu, geri bildirime karşı kapanmayı pekiştirebilir.
Geri bildirim almak, gelişim için gereklidir, ancak bu sürecin kapalı kalması, daha derin psikolojik savunmaların ve toplumsal baskıların etkisi altında şekillenir. Kapanma sürecini anlamak, kendi içsel deneyimlerimizi sorgulamamıza ve başkalarının geri bildirimlerine daha açık bir şekilde yaklaşmamıza yardımcı olabilir. Kapanmanın temelinde yatan psikolojik süreçleri keşfetmek, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde daha sağlıklı etkileşimler kurmamıza olanak sağlar.
#geribildirim #psikoloji #davranış #duygusalpsikoloji #bilişselpsikoloji #sosyalpsikoloji #kişiselgelişim #geri bildirimiçin #psikolojikgelişim